เบสและสารเคมีที่เกี่ยวข้อง

ด่าง

ด่าง (Bases) เป็นสารที่ละลายน้ำจะแตกตัว (ionize) ให้ไฮดรอกไซด์ ion (OH- ) นั่นคือ ด่างจะเพิ่มปริมาณของ OH- ในน้ำ ถ้าจะเขียนปฏิกิริยาของโซเดียมไฮดรอกไซด์และโปตัสเซียมไฮ
ดรอกไซด์ จะได้ดังนี้
NaOH Na+ + OH-
sodium hydroxide sodium ion hydroxide ion
KOH K+ + OH-
potassium hydroxide potassium ion hydroxide ion
ด่างทั่วๆ ไปที่ใช้กัน ได้แก่
NaOH ชื่อ sodium hydroxide
NH4OH ชื่อ ammonium hydroxide
KOH ชื่อ potassium hydroxide
Ca (OH)2 ชื่อ calcium hydroxide
Mg (OH)2 ชื่อ magnesium hydroxide
คุณสมบัติของด่าง
- สารละลายมีรสขมและลื่นเมื่อสัมผัส
- ทำปฏิกิริยากับกรดให้น้ำและเกลือ เช่น
Ca (OH)2 + H2SO4 2H2O + CaSO4
Base acid water salt
- ด่างแก่ (strong base) สามารถ ionized ได้มาก ส่วนด่างอ่อน (weak base) สามารถ ionized ได้น้อย
- ด่างแก่ทำปฏิกิริยากับโลหะบางชนิดให้ก๊าซไฮโดรเจน เช่น
2 Al + 6 NaOH 3 H2 + 2 Na3AL (OH)6
aluminum sodium hydroxide hydrogen sodium aluminate
a strong base a soluble compound

ดังนั้นด่างแก่ เช่น NaOH ไม่ควรจะเก็บไว้ในภาชนะที่ทำด้วยอลูมิเนียม เพราะว่าด่างจะสามารถทำปฏิกิริยากับอลูมิเนียมและละลายภาชนะนี้ได้
- ด่างแก่จะมีปริมาณของ hydroxide ion (OH- ) มาก เพราะฉะนั้นจะสามารถกัดเนื้อเยื่อและสามารถทำปฏิกิริยากับโปรตีนและไขมัน หากถูกด่างแก่กัด จะทำให้ผิวหนังไหม้ได้ วิธีการแก้ไขคือ ให้ใช้น้ำล้างออกก่อน แล้วล้างตามด้วยกรดอ่อน เช่น acetic acid เจือจาง เพื่อให้เกิดขบวนการสะเทิน (neutralization) ขึ้น
- สบู่ที่มีด่างมาก ไม่ควรจะนำไปใช้ในการล้างเสื้อผ้าที่เป็นขนสัตว์ เพราะว่า hydroxide ion จะทำปฏิกิริยากับเส้นใย ทำให้เกิดการหดตัวและไม่ควรใช้สบู่ที่ด่างมากกับเด็กทารก เพราะว่าจะทำให้เกิดการอักเสบและเจ็บปวดแก่ผิวหนังของเด็กได้
ประโยชน์ของด่าง Ammonium hydroxide (NH4OH) เกิดขึ้นจากปฏิกิริยาของก๊าซแอมโมเนียในน้ำ ปกติเรียกตามบ้านว่า น้ำยาแอมโมเนียpH เป็นค่าที่ชี้ถึงความเป็นกรดเป็นด่าง ที่ pH 7 เป็นสารละลายที่เป็นกลาง ที่ pH ต่ำกว่า 7 เป็นสารละลายที่เป็นกรด ที่ pH สูงกว่า 7 เป็นสารละลายที่เป็นด่าง
ค่าของ pH




ส่วนที่เป็นของเหลวในร่างกายและสารต่างๆ ที่มีอยู่ในบ้านมีค่า pH1 ดังนี้ เช่น
เลือด = 7.35 – 7.45
น้ำย่อยในกระเพาะอาหาร = 1.6 – 1.8
(gastric juice)
น้ำดี (bile) = 7.8 – 8.6
ปัสสาวะ = 5.5 – 7.0
น้ำลาย = 6.2 – 7.4
ไข่ = 7.6 – 8.0
มะนาว = 2.8 – 3.4